Nozema

​

Nozemoza ili nozema je oboljenje odraslih pčela, izazvana mikrosporidijom nozemom (Nosema apis), koja napada epitelne ćelije srednjeg zida creva matice,radilica i trutova. Tamo se umnožava i svojim patogenim delovanjem ih razara, dovodeći do poremećaja u varenju apsorpciji hrane. Bolesna pčela s narušenom probavom oseća glad i to je nagoni da neprestano uzima hranu. Hrana prolazi kroz srednje crevo i dospeva u zadnje, gde se nakuplja u obliku izmeta žutosmeđe boje i neprijatnog mirisa. Parazit opstaje tokom cele godine u zaraženom društvu, a maksimalan broj dostiže u proleće (mart-maj), kada je u toku intezivno odgajanje pčelinjeg legla.

Posledice prisustva nozeme u odraslim pčelama su višestruke. Životni vek je skraćen, naročito kod zimskih pčela (umesto 6-8 meseci, žive 2-3 meseca). Bolesne pčele izlaze iz košnice, uznemireno se kreću raširenih krila, ne mogu da lete i ubrzo uginu. Pred uginuće kod pčela se naročito zapaža uvećan abdomen.

Simtomi koji se javljaju kod nozemoze nisu specifični, jer nemogućnost pčela da lete, izmet na saću ili poletnoj dasci, uginule i umiruće pčele ispred košnice na zemlji mogu da budu znaci i nekih drugih bolesti i poremećaja. Sumnja se može postaviti ukoliko u toku zime u košnici se mogu zapaziti mrlje izmeta i veliki broj uginulih pčela, pa posle i u proleće primeti neuobičajno veliki broj uginulih pčela ili je razvoj usporen. Normalni abdomen pčela je smeđe boje sa vidljivim prstenovima, dok je kod inficiranih beličasto manje segmentirano i vidno uvećan abdomen.

 Nozemne spore sačuvaju svoju vitalnost dugo vremena: u centrifugiranom medu – do godinu dana, u poklopljenom medu – godinu i po, u leševima mrtvih pčela – do 6 godina. U vodenoj suspenziji s nozemnim sporama one propadaju pri zagrevanju na 60 °C u toku 10 minuta, a vodena para ih ubija za 1 minut.  Nozemoza se prenosi slično drugim zaraznim oboljenjima pčelinjeg društva – prilikom manipulacija pčelara i preko pčela. Izvor zaraze su bolesne pčele i njihov izmet koji sadrži velike količine spora. Zaraza se prenosi hranom – kontaminiranim medom i polenom, preko zagađenih pojilica, saća i pribora. Od velikog značaja za prenošenje zaraze je zagađeno saće u gnezdu. Ako se ono ne dezinfikuje, po njemu ostaju spore nozeme i bolest može da se raznese po celom pčelinjaku. Bolesne pčele nisu u stanju duže vremena zadržavati izmet i ako su sprečene da izleću napolje, izbacuju izmet unutar košnice, po ramovima i saću.